*Ergenlik dönemine girmesi ile,çevresine karşı savunmacı olan çocuklara karşı yapıcı olunmalıdır.
*Öğüt verip ergene bir şeyler anlatmak yerine onu anladığımızı göstermeli ve dinlemeliyiz.
*Toplumsallaşma,grup ile etkinliğe katılmak sosyalleşme faaliyetleri ve seçeceği mesleğe göre gelişim gözlenmektedir.
*Ergenler aile bireylerinden bağımsızlaşıp,kendi benliğine yönelir bu noktada onlara destekleyici olmak ve üzerinde otorite kurmamak kişilik gelişimi için de oldukça önemlidir.
*Ergenler kendi kimliklerini oluşturma aşamasında kızlar annelerini,erkekler babalarını rol model alırlar,bunun için çocuklara iyi bir rol model olmak onlar için daha iyi olacaktır.
*Bazı ebeveynler ergenin dış görünümü,bedeni ile ilgili olumsuz yorumlar yapmaktadır ve bu durum yeme bozukluklarına sebep olabilmektedir.
*Bu dönemde ergen fark edilmek ister,takdir edip,onaylanmak onlar için bu süreçte olumlu olacaktır.
*Alkol-madde kullanımından uzak durması için ergen ile bağlantınızı koparmamak.
*Ergenler için arkadaşları oldukça önemlidir,arkadaşları hakkında olumsuz yorum yapmaktansa arkadaşlarını tanıması için fırsat verilmelidir.
*Her konuda fazla mükemmeliyetçi ebeveyn tutumu sergilemek onun kendini yetersiz görmesine,ve bazı durumlarda da yeme bozuklukları görülebilmektedir.
*Ergenin bu dönemde fiziksel ya da psikolojik şiddete maruz kalmaması için ona doğru desteği sağlayabilmek.
*Sert,cezalandırıcı ebeveyn tutumu ile yaklaşmaktansa daha yapıcı olmak.
*Empati kurabilmesi için teşvik edici olmak.
*Egzersiz-spor yapmasını desteklemek.
*15-18 yaş aralığında kişilik bozukluğu veya davranım bozukluğu görülen ergenlerde ise,ergene içgörü kazandırmak,sorunların üstesinden gelmek,baş etme becerilerini güçlendirmek ve işlevselliklerini arttırmak amaçlı psikoterapi almasını sağlamak.Psikoterapi sürecini daha iyi anlayabilmesi amaçlı ergene ve aileye psikoeğitim vermek.Psikoterapide teknik olarak ise;psikanalitik yönelimli terapi,bdt ve şema terapi verilebilir.Eksik kaldığı bazı durumlarda ise,kaygı-depresiflik ve öfke kontrolüne yardım amaçlı ilaç tedavisi verilmesi destekleyici olmaktadır.
Ergen bireyler zaten kendi duygu ve kişilik gelişimlerini gelişimlerini dengede tutması için hayatlarında baş etmeye çalışırken bir yandan da ortaokul ve lise sonunda bir sınava girer ve kaygı düzeyleri çok yüksektir.Genç bireyin kaygı düzeyi çok önemli ancak belli etmese de içten içe çok yoğun düzeyde sınav kaygısı taşıyabilmektedirler.Ancak sınav stresi ile baş etme noktasında genç bireylerin yanında aileler ile de çalışmak gerekmektedir.Bu süreçte kardeşin de seni örnek alıyor gibi söylemler yanlıştır.Şunu yaparsan bunu alacağız şeklinde söylenmemelidir.Olumlu gibi görünen telkin genci kaygıya sokabilir.Bu noktada aileler ile birlikte çalışmak mümkündür.Meselq sınava yönelik yüklediği anlamlar onun için ne anlam ifade ediyor.Sınav kaygısında bdt ile çalışmak oldukça etkili olmaktadır.Sınav kaygısı,dikkati toplamakta güçlük çekmek,bilinen bir konuda hata yapmak ve soruları anlamakta güçlük çekmektir.Bilinen bir soruda hata yapma korkusuna bağlı yoğun heyecan duymasıdır.Sınavının kötü geçeceğini ve sürenin yetmeyeceğini düşünmektedir.Zor gelen sorularda paniğe kapılmak ve sürenin yetmeyceği düşüncesi.Zor gelen sorularda paniğe kapılma ve aşırı heyecan yapmak.Bazı fizyolojik semptomlar ile kendini belli edebilir örneğin;kalp çarpıntısı,terlemek ve paniğe kapılmak.
Çocuk-ergen’de sınav öncesinde öğrenilen bilginin etkili kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan kaygıdır.Semptomları arasında;huzursuzluk,endişe,başarısızlık korkusu,uyku düzeninde bozulmalar,tedirginlik,sıkıntı,ağız kuruluğu ve terleme görülmektedir.
Peki ya öğrencilerin çoğunda rastlanan bu sınav kaygısı gelişimi neden olmaktadır?
*Gerçekçi olmayan düşünce biçimlerine sahip olmak.
*Bunaltıya eğilimli kişilik yapısı(mükemmeliyetçi,rekabetçi).
*Sosyal çevrenin beklentilerinin baskısının yüksek olması.
*Düşünce,inançları sorgulamak.
*Nefes alma ve gevşeme egzersizleri yapmak.
*Kaygıyı bastırmak değil onu kontrol etmek.
*Dikkatini başka yöne odaklandırma gibi bazı sınav kaygısı ile başa çıkma yolları vardır.
BERK KARAOĞLU
UZMAN KLİNİK PSİKOLOG-AİLE DANIŞMANI
ÖZEL BERK KARAOĞLU AİLE DANIŞMA MERKEZİ